Common Sense खरोखरच Common नाही !

Common Sense त्याच्या नावाप्रमाणे Common का नाही आणि व्यक्ती आणि समाजावर त्याचे काय परिणाम होतात, हे सादर करायचा एक प्रयत्न.

Common Sense म्हणजे मूलभूत व्यावहारिक ज्ञान जे लोकांकडून अपेक्षित असते. यामध्ये दैनंदिन अनुभवांवर आधारित निर्णय घेणे समाविष्ट आहे. Common Sense एका संस्कृतीतून दुसऱ्या संस्कृतीत भिन्न असू शकते, ज्यामुळे लोकांच्या निर्णयांमध्ये फरक पडतो.

Common Sense दुर्मिळ असन्याची कारणे :

शिक्षणातील त्रुटी: भारतातील शिक्षण अनेकदा पाठांतर आणि सैद्धांतिक ज्ञानावर लक्ष केंद्रित करते, व्यावहारिक कौशल्यांवर नाही. उदाहरणार्थ, बरेच विद्यार्थी फक्त rote learning वर लक्ष केंद्रित करतात परंतु आर्थिक किंवा घरातील मूलभूत दुरुस्ती यांसारख्या दैनंदिन कामांमध्ये त्यांना संघर्ष करावा लागतो.

सांस्कृतिक फरक: भारतात, सांस्कृतिक नियम आणि परंपरा Common Sense म्हणून काय मानले जाते यावर परिणाम करतात. उदाहरणार्थ, आदराचे प्रतीक म्हणून वडीलधाऱ्यांच्या पायांना स्पर्श करण्याची प्रथा भारतीय संस्कृतीत सामान्य ज्ञान आहे, परंतु वेगवेगळ्या पार्श्वभूमीतील लोकांना ती असामान्य वाटू शकते.

ज्ञानात्मक पूर्वग्रह: लोक अनेकदा पूर्वग्रहांनी प्रभावित होतात, ज्यामुळे त्त्यांचे निर्णय चुकतात. भारतात, मुलींपेक्षा मुलांना प्राधान्य देणे हे सांस्कृतिक पूर्वग्रहाचे उदाहरण आहे जे निर्णय घेण्यावर परिणाम करते, ज्यामुळे सामाजिक समस्या निर्माण होतात.

तंत्रज्ञानावर अवलंबून असने : भारतात, विशेषत: तरुण पिढीमध्ये तंत्रज्ञानाचा झपाट्याने अवलंब केल्यामुळे व्यावहारिक समस्या सोडवण्याच्या कौशल्यांमध्ये घट झाली आहे. उदाहरणार्थ, अनेक लोक नेव्हिगेशनसाठी GPS वर अवलंबून असतात, ज्यामुळे तंत्रज्ञान अयशस्वी झाल्यास अडचणी येऊ शकतात.

सामाजिक प्रभाव: Peer pressure आणि सामाजिक अपेक्षा Common Sense वर मात करू शकतात. उदाहरणार्थ, आरोग्याच्या धोक्यांची माहिती असूनही, सामाजिक परंपरांमुळे अनेक लोक दिवाळीत फटाक्यांचा वापर करणे सुरू ठेवतात.

Common Sense न वापरण्याचे परिणाम

वैयक्तिक परिणाम: चुकीच्या निर्णयांचा एखाद्याच्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक जीवनावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, दुचाकी चालवताना हेल्मेट घालणे यांसारख्या मूलभूत सुरक्षा उपायांकडे दुर्लक्ष केल्याने भारतात अनेक अपघात आणि मृत्यू होतात.

सामाजिक परिणाम: मोठ्या प्रमाणावर सामाजिक समस्या उद्भवू शकतात. स्वच्छतेचे महत्त्व माहित असूनही बरेच लोक रस्त्यावर आणि सार्वजनिक ठिकाणी थुंकतात. भारतासारख्या सर्वात मोठ्या आणि जुन्या संस्कृतीला हे शोभत नाही.

Common Sense वाढवण्यासाठी खालील उपाय केले जाऊ शकतात:

शिक्षण व्यवस्था सुधारणे: शाळांनी सैद्धांतिक ज्ञानासोबतच व्यावहारिक जीवन कौशल्ये आणि critical thinking शिकवले पाहिजेत.

सांस्कृतिक समजूतदारपणाला प्रोत्साहन देणे: विविध संस्कृतींबद्दल माहिती असल्याने विविध दृष्टिकोन समजण्यास आणि त्यांचे व्यावहारिक तर्क वाढविण्यात मदत होऊ शकते. सांस्कृतिक देवाणघेवाण आणि जागरूकता वाढवणारे कार्यक्रम समजूतदारपणा वाढवू शकतात.

जागरूकतेला प्रोत्साहन देणे: आपल्या विचारांबद्दल आणि पूर्वग्रहांबद्दल जागरूक राहिल्याने निर्णय क्षमता आणि common Sense चा वापर सुधारू शकतो. ध्यान आणि चिंतनशीलतेला प्रोत्साहन दिल्याने पूर्वग्रह ओळखण्यास आणि त्यांचा प्रतिकार करण्यास मदत होऊ शकते.

तंत्रज्ञानाचा संतुलित वापर: प्रत्यक्ष समस्या सोडवण्याची आवश्यकता असलेल्या कृतीमध्ये गुंतल्याने व्यावहारिक कौशल्ये आणि critical thinking टिकवून ठेवण्यास मदत होऊ शकते. उदाहरणार्थ, मैदानी आणि पारंपारिक खेळांना प्रोत्साहन दिल्याने मुलांमधील तंत्रज्ञानावरील अति कमी होऊ शकते.